ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੱਠੀ ਨਗਰ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਦੁਨੀਚੰਦ ਦੀ ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਰੱਬ ਉੱਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉਠ ਗਿਆ। ਇਕ ਦਿਨ ਪੰਜੇ ਧੀਆਂ ਚ ਬਹਿਸ ਚਲ ਪਈ ਕਿ ਓਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਕੁੱਝ ਅੱਜ ਤੱਕ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਓਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜੇ ਲੜਕੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੋਟੀ ਕੁੜੀ ਰਜਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਭ ਕੁੱਝ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤਾਂ ਉਹ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਪਿਤਾ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਮਾਤਰ ਹਨ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਭੈਣਾਂ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਗੀਰਦਾਰ ਦੁਨੀਚੰਦ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਛੋਟੀ ਧੀ ਰਜਨੀ ਉੱਤੇ ਵਰ੍ਹ ਪਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਰੱਬ ਨੇ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਰਜਨੀ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਵਿਚਲਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਤੇ ਰੱਬ ’ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਸਥਾ ਨਹੀਂ ਡੋਲੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਭ ਕੁਝ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕ੍ਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਟ ਰੋਗੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਪਰ ਰਜਨੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੁਸ਼ਟੀ ਵਿਕਲਾਂਗ ਪਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਰੇਹੜੀ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾਕੇ ਇੱਕ ਰੱਸੀ ਦੇ ਨਾਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹੋਏ ਪਿੰਡ–ਪਿੰਡ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਭਿਖਿਆ ਮੰਗ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਘੁੰਮਦੇ–ਘੁੰਮਦੇ ਰਾਮਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਨਿਰਮਾਣਧੀਨ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕੰਡੇ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਲੱਗੀ, ਉਸਨੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਬੇਰੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਇਆ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖੁਦ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਭਿਖਿਆ ਮੰਗਣ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਪੰਛੀ ਬੇਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਤੋਂ ਵਾਰੀ–ਵਾਰੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬਕੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕਾਂ ਚਿੱਟੇ ਹੋ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਰਜਨੀ ਦਾ ਪਤੀ ਵਿਕਰਮ ਦੱਤ ਹੌਲੀ–ਹੌਲੀ ਰੇਂਗਦੇ ਹੋਏ ਸਰੋਵਰ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਡੁਬਕੀ ਲਗਾਈ। ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਚਮਤਕਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਕੋਹੜ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਉਹ ਰਜਨੀ ਦੇ ਪਰਤਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਣ ਲਗਾ। ਜਦੋਂ ਰਜਨੀ ਵਾਪਸ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਥੇ ਆਪਣੇ ਕੋਹੜੀ ਪਤੀ ਨੂੰ ਨਾ ਦੇਖ ਇੱਕ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਜਵਾਨ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਰਜਨੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਗਾਇਬ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਣ ਲੱਗੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਨਗਰਵਾਸੀ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਝਗੜੇ ਦਾ ਨਿਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਤੁਸੀ ਦੋਨੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹੀ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਾਰਜ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਵਲੋਂ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ: ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵੇਖੋ ਕਿਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕੁਸ਼ਟ ਰੋਗ ਬਾਕੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਜਵਾਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦਾ ਅੱਗੇ ਦਾ ਭਾਗ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁਸ਼ਟ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਹੱਥ ਨਾਲ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ਨੂੰ ਫੜਕੇ ਉਸ ਨੇ ਡੁਬਕੀ ਲਾਈ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਲੈ ਗਏ ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਨੂੰ ਹੱਥ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਵੇਖਦੇ ਹੀ ਵੇਖਦੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਕੁਸ਼ਟ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਲੁਪਤ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇਖ ਕੇ ਰਜਨੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਅਜੌਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਥਾਨ ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰੀ ਦੇ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
बीबी रजनी का इतिहास
पंजाब के पथि नगर के जागीरदार दुनीचंद की पाँच बेटियाँ थीं। बेटे की चाहत पूरी करने के लिए उन्होंने कई शादियां कीं, लेकिन उन्हें बेटा नहीं हुआ, जिसके बाद उनका भगवान से विश्वास उठ गया। एक दिन पांचों बेटियों में इस बात पर बहस हो गई कि उन्हें आज तक जो कुछ भी मिला है, वह उनके पिता की वजह से है, लेकिन इस दौरान पांचों बेटियों में सबसे छोटी लड़की रजनी ने कहा कि यह सच नहीं है,सब कुछ देने वाला तो ईश्वर है, हमारे पिता तो केवल एक साधन है। इस पर अन्य बहनें सहमत नहीं थीं। जब यह बात उसके पिता जागीरदार दुनीचंद को पता चली तो वह अपनी छोटी बेटी रजनी पर टूट पड़े और कहने लगे कि तुम्हें सारी सुख-सुविधाएं मैंने दी हैं, भगवान ने नहीं। लेकिन रजनी अपने पिता के गुस्से से विचलित नहीं हुईं और उन्होंने भगवान पर से अपना विश्वास नहीं खोया। उन्होंने कहा कि ईश्वर सब कुछ देने वाला है। उसके पिता ने क्रोधित होकर उसकी शादी एक कोढ़ी से कर दी।
लेकिन रजनी इससे निराश नहीं हुईं और उन्होंने अपने विकलांग पति को एक छोटी गाड़ी में रखा और भिक्षा मांगने के लिए एक गांव से दूसरे गांव घूमने लगीं। एक दिन वह रामदासपुर में घूमती रही और निरमांधिन सरोवर के किनारे आराम करने लगी, उसने अपने पति को एक बेर के पेड़ की छाया में बैठाया और गांव में भिक्षा मांगने चली गई। उसके जाने के बाद उसके पति ने देखा कि बेर के पेड़ से कुछ पक्षी बारी-बारी से झील के पानी में गोते लगा रहे थे और काले कौवे सफेद होकर बाहर आ रहे थे। झील के पानी में चमत्कारी शक्ति देखकर रजनी के पति विक्रम दत्त धीरे-धीरे रेंगते हुए झील की ओर चले गए और वहां डुबकी लगाई। प्रकृति का अद्भुत चमत्कार हुआ और कुछ ही समय में उसका कोढ़ रोग दूर हो गया। अब वह रजनी के लौटने का इंतजार करने लगा। जब रजनी वापस लौटी तो उसने अपने कोढ़ी पति की जगह एक स्वस्थ युवक को देखा जो उसका पति होने का नाटक कर रहा था, रजनी को इस बात पर विश्वास नहीं हुआ और वह उस पर अपने पति को गायब करने का आरोप लगाने लगी।
उनकी बातें सुनकर नगरवासी एकत्र हो गये। इस विवाद का निर्णय करने के लिए उन्होंने सुझाव दिया कि तुम दोनों बाबा बुड्ढा जी के पास जाओ, क्योंकि वे ही इस सरोवर के संचालन की देखभाल कर रहे हैं। वैसा ही किया गया। बाबा बुड्ढा जी ने दोनों की बात ध्यान से सुनी और युवक की ओर से कहा: ध्यान से देखो कि पुराना कोढ़ बाकी तो नहीं है। युवक ने बताया कि दाहिने हाथ की अंगुलियों का अगला हिस्सा अब भी कुष्ठ रोग से प्रभावित है, क्योंकि इसी हाथ से झाड़ी पकड़कर उसने गोता लगाया था। बाबा बुड्ढा जी उन दोनों को उस स्थान पर ले गए और युवक को झील में हाथ डालने के लिए कहाऔर तुरंत कुष्ठ रोग के शेष लक्षण गायब हो गए। यह प्रमाण देखकर रजनी संतुष्ट हो गई और वे दोनों खुशी-खुशी रहने लगे। आधुनिक समय में इस स्थान को दुख को भंजनी बेरी के नाम से जाना जाता है।
History of Bibi Rajni
This story of Rajni and Vikram Dutt is a profound tale of faith, perseverance, and the miraculous power of divine intervention. It also reflects on themes of acceptance and the deeper understanding of blessings and miracles. Here’s a summary and analysis of the story:
Summary
Dunichand, a Jagirdar from Patthi Nagar in Punjab, had five daughters and was desperate for a son. Despite arranging many marriages, he never had a son, which led him to lose faith in God. During an argument among his daughters about the source of their comforts, Rajni, the youngest, asserted that God is the true giver of everything, and their father was merely a tool. This belief angered Dunichand, and he married Rajni off to a leper in retaliation.
Rajni remained steadfast in her faith and cared for her husband, Vikram Dutt, by traveling from village to village to beg for alms. One day, while resting by the Nirmandhin Sarovar (a sacred lake) in Ramdaspur, Vikram Dutt noticed the miraculous property of the lake’s water, which transformed black crows into white. He decided to bathe in the lake, which cured his leprosy.
When Rajni returned and saw a healed Vikram Dutt, she was initially skeptical and thought he was an impostor. To resolve this, they sought the wisdom of Baba Budha Ji, a revered figure who managed the lake. Baba Budha Ji confirmed Vikram Dutt’s identity by examining the remaining signs of leprosy, which vanished upon dipping his hands into the lake again. Satisfied with the miracle, Rajni and Vikram Dutt lived happily thereafter.
Analysis
- Faith vs. Materialism: Rajni’s unwavering faith in God contrasts with her father’s materialistic view. Her belief that God is the ultimate source of everything stands in stark opposition to her father’s perspective, which sees material wealth and social status as primary.
- Divine Intervention: The story illustrates the theme of divine intervention through the miraculous healing properties of the sacred lake. It suggests that faith and divine grace can transcend physical limitations and hardships.
- Perseverance and Virtue: Rajni’s perseverance and virtue in the face of adversity—marriage to a leper and living a life of hardship—are highlighted as qualities that ultimately lead to divine reward. Her steadfast faith and moral integrity play a crucial role in the resolution of her plight.
- Miracles and Proof: The story includes a demonstration of the miraculous through Baba Budha Ji’s test, which serves as a means to authenticate the divine intervention and reassure Rajni of the genuine transformation of her husband.
- Cultural Significance: The tale concludes with the establishment of the place known as Dukh Bhanjani Beri, reflecting the cultural and religious significance of the events and their impact on the local heritage.
This story not only conveys a moral lesson about faith and the nature of miracles but also reflects the deep-rooted traditions and beliefs of the region.