ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਲਕੱਟ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਇਤਿਹਾਸ

ਸੂਰਾ ਸੋ ਪਹਿਚਾਨੀਐ ਜੁ ਲਰੈ ਦੀਨ ਕੇ ਹੇਤ ॥ ਪੁਰਜਾ-ਪੁਰਜਾ ਕਟਿ ਮਰੈ ਕਬਹੂ ਨ ਛਾਡੈ ਖੇਤੁ।

ਸੰਮਤ 1810 (ਸੰਨ 1753 ਈ:) ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਅਬਦੁੱਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਸਮੇਤ ਸਰਹਿੰਦ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲੇ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਮੁਗਲ ਮਾਜਰਾ (ਬਾਰਨ) ਪੁੱਜਾ ਤਾਂ ਏਥੇ ਆ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਿੰਘ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਲੈ ਕੇ ਆਓ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖੂਹ ’ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਪਕੜ ਕੇ ਅਬਦੁੱਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਅਬਦੁੱਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬੜਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਨੂੰ ਲੰਘ ਕੇ ਆਏ ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੁਲਾਈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਲੰਘਣ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੇਰੀ ਬਿਰਤੀ ਗੁਰਚਰਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਇਸ ’ਤੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਹਕੂਮਤੀ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਗਾ ਮੈਂ ਪਟਿਆਲੇ ਜਾ ਕੇ ਤੇਰੀ ਜੁੜੀ ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਾਗਾਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਇਹ ਬੋਝਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਪਟਿਆਲੇ ਪਹੁੰਚਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਇਸ ਬੋਝੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿਪਾਹੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਬੋਝੇ ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੁੱਕਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਹੁੱਕੇ ਵਾਲਾ ਬੋਝਾ ਨਹੀਂ ਚੁਕਾਗਾਂ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਨਵਾਬ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਧਰਮ ਸੁਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਧੰਨ ਕੌਰ ਤੇ ਦੋ ਸਪੁੱਤਰ ਭਾਈ ਕੜਾਕਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਾਈ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰਹ ਮਾਤਾ ਅਮਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬੋਝਾ ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਕੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੰਘ ਹਾਂ। ਇਸ ਹੁੱਕੇ ਵਾਲੇ ਬੋਝੇ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਦੇ।

Asset 5 100

ਨਵਾਬ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪਣਾ ਅਪਮਾਨ ਹੋਣ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਕਕਰੇ ਨਵਾਬ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇ-ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਪੁੱਠਿਆਂ ਟੰਗ ਕੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਚਮੜੀ ਉਤਾਰ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਪੰਜੇ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਸਥਾਨ ਵਾਲੀ ਜਗਾਂ ’ਤੇ ਹੀ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਨੂੰਹ ਭਾਈ ਕੜਾਕਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੁਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਜੋ ਕਿ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅੰਬਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਗਈ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉੱਥੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅੱਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੀੜੀ ਦਰ ਪੀੜੀ ਚੱਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਪੰਜੇ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ (ਥੜਾ ਸਾਹਿਬ) ਸ਼ੋਸਭਿਤ ਹੈ ਜੀ।

Asset 9 100

ਉਪਰੰਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹੁਣ ਹਰ ਸਾਲ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਫੱਗਣ ਸੁਦੀ ਦਸਮੀਂ ਨੂੰ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਸੰਗਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅੱਗੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

शहीद बाबा जय सिंह जी खलकट और उनके परिवार की शहादत का संक्षिप्त इतिहास:

सूरह सो पहचानिये जू लराई दिन के हेत। पुरजा-पुरजा कटि मरै कभु न चढ़ै खेतु।

सम्मत 1810 (ई. 1753) को सरहिन्द के नवाब अब्दुस्समद खाँ अपनी सेना के साथ सरहिन्द से पटियाला जा रहे थे। जब वह मुगल माजरा (बारां) गांव में पहुंचे तो उन्होंने यहां आकर सिपाहियों को आदेश दिया कि यदि कोई सिंह मिले तो उसे मेरे पास लाओ। उस समय बाबा जयसिंह जी कुएँ पर स्नान कर रहे थे। सिपाहियों ने बाबा जयसिंह को पकड़ लिया और अब्दुस्समद खान के सामने पेश किया। अब्दुस समद खान सिंह को देखकर बहुत खुश हुआ और उसने यह भी कहा कि हम आपके पास से गुजरे हैं आपने हमारा स्वागत क्यों नहीं किया। बाबा जी ने कहा कि मुझे आपके निधन के बारे में कुछ भी पता नहीं था, उस समय मेरी बिरती गुरचरण के साथ जुड़ी हुई थी |

इस पर सूबेदार ने घमंडी अंदाज में कहा कि मैं पटियाला जाऊंगा और आपकी जुड़ी बिरती को देखूंगा। सबसे पहले आपने मेरा यह बोझ उठाए और पटियाला पहुँचे। बाबाजी ने पूछा कि इस बोझ में क्या है तो सिपाही ने कहा कि इस बोझ में नवाब साहब का हुक्का है। बाबा जी ने कहा कि मैं हुक्के का बोझ नहीं उठाऊंगा। यह सुनकर नवाब को बहुत गुस्सा आया और उन्होंने बाबा जय सिंह जी की धर्ममाता माता धन कौर, दो बेटे भाई कराका सिंह और भाई खड़क सिंह और एक बहू माता अमर कौर को बुलाया और कहा कि यह बोझ तुम्हें उठाना चाहिए। उन सभी ने कहा कि हम भी अमृतधारी सिंह हैं | इसी कारण हम इस हुक्के का बोझ भी नहीं उठायेंगे ।

Asset 5 100

यह सुनकर नवाब को अपमान महसूस हुआ और उस ने अपने बाबा जय सिंह के सामने ही उनके पूरे परिवार को प्रताड़ित किया और बाबा जी के शरीर की पूरी खाल उतारकर उन्हें पेड़ से लटका दिया | वह शहीद हो गये।

Asset 7 100

इसके बाद गांव वालों ने एकत्रित होकर पांचों अमर शहीदों का अंतिम संस्कार शहीद स्थल पर कर किया |उस समय बाबा जय सिंह के एक बेटे भाई कराका सिंह की पतनी माता राज कौर जो गर्भवती होने के कारण अम्बाला शहर में गई थी सी जिसने वहां एक लड़के को जन्म दिया था | अब उनकी पीढ़ी दर पीढ़ी चलती आ रही है और उन पांच अमर शहीदों की याद में सबसे पहले एक शहीद स्थल बनाया गया जहां (थारा साहिब) बना हुआ था |

Asset 9 100

यहाँ पर बाद में गुरुद्वारा साहिब बनाया गया। अब हर वर्ष संगतों के सहयोग से शहीदों की याद में फागण सुदी दशमी को मेला लगता है और अनेक संगतें श्री गुरु ग्रंथ साहिब जी के समक्ष नतमस्तक होकर शहीदों को श्रद्धांजलि अर्पित करती हैं।

Brief history of martyrdom of Shaheed Baba Jai Singh Ji Khalkat and his family

Surah is so recognizable that it is for the sake of religion. “Even if cut into pieces, they will never leave the battlefield

The martyrdom of Shaheed Baba Jai Singh Ji Khalkat and his family is a deeply revered story of sacrifice and steadfastness in the Sikh faith. In the year Samat 1810 (1753 AD), Nawab Abdus Samad Khan of Sirhind was traveling with his army from Sirhind to Patiala. When he reached the village of Mughal Majra (Baran), he ordered his soldiers to bring any Singh they encountered to him.

Asset 3 100

At that time, Baba Jai Singh Ji was bathing at a well. The soldiers captured him and presented him before Nawab Abdus Samad Khan. The Nawab sarcastically remarked that it was fortunate for them to pass by Baba Jai Singh Ji and questioned why he did not salute them. Baba Ji calmly explained that he was unaware of their passing, as he was engaged in the remembrance of the Guru (Gurucharan).

Proudly, the Subedar ordered Baba Jai Singh Ji to carry the Nawab’s belongings to Patiala. When Baba Ji inquired about the contents, the soldiers informed him that the load contained the Nawab’s hookah. Baba Jai Singh Ji refused to bear the burden of the hookah, as it was against his principles as an Amritdhari Singh.

The Nawab, enraged by this defiance, summoned Baba Jai Singh Ji’s wife, Mata Dhan Kaur, his sons, Bhai Kharak Singh and Bhai Sher Singh, and his mother, Mata Amar Kaur. He demanded that they carry the burden, but they all refused, asserting their faith and commitment to their principles.

Asset 5 100

Insulted by their refusal, the Nawab ordered the brutal execution of Baba Jai Singh Ji’s entire family in front of him. Baba Jai Singh Ji himself was martyred in a gruesome manner—he was tied to a tree, and his skin was removed from his body.

Asset 7 100

After this horrific event, the villagers gathered at the site where the five immortal martyrs were executed and performed their last rites. Baba Jai Singh Ji’s daughter-in-law, Mata Raj Kaur, who was pregnant at the time, had gone to Ambala and later gave birth to a son there, continuing the family lineage.

In memory of these five immortal martyrs, the first martyrdom site, known as Thaja Sahib, was established.

Asset 9 100

Later, a Gurdwara Sahib was constructed at the site. Every year, on Fagan Sudi Dashami, a fair is organized in memory of the martyrs with the support of the devotees. Many devotees (Sangat) gather to bow before Sri Guru Granth Sahib Ji and pay homage to the martyrs, keeping their legacy alive.

0 Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *