ਧੰਨ ਧੰਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਦੀਆਂ ਲੱਖ-ਲੱਖ ਵਧਾਈਆਂ
ਧੰਨ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ 490ਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ
ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਹਰਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਇਆ ਕੌਰ ਜੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਸਬੇ ਚੂਨਾ ਮੰਡੀ ਵਿਖੇ ਅਕਤੂਬਰ 1534 ਈ: ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਸੀ । ਦੋਹਾਂ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਜੇਠਾ’ ਰੱਖਿਆ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਤੀਤ ਹੋਇਆ। ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਅਜੇ 5 ਕੁ ਸਾਲ ਦੇ ਹੀ ਸਨ ਕਿ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਹਰਿਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਗਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਯਤੀਮ ਹੋ ਗਏ। ਹੁਣ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਦੇ ਪਾਲਣ- ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਆਣ ਪਈ। ਆਪ ਜੀ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਬਾਸਰਕੇ ਆ ਗਏ ਤੇ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਘੁੰਗਣੀਆਂ ਵੇਚ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।
ਜਦੋਂ ਆਪ ਜੀ ਕੁੱਝ ਜਵਾਨ ਹੋਏ ਤਾਂ ਆਪ ਜੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਆ ਪਹੁੰਚੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪ ਜੀ ਏਨੇ ਨਿਹਾਲ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਏ ਕਿ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਨੂੰ ਜੀਅ ਨਾ ਕਰੇ ਤੇ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਘੁੰਗਣੀਆਂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਪਰ ਆਪ ਜੀ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ-ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਦੇ ਹੋਏ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਦੇ-ਸੁਣਦੇ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਅਤੇ ਬੜੇ ਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਤਨ-ਮਨ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਜੁਟ ਗਏ। ਹੌਲੀ- ਹੋਲੀ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਗੁਰੂ-ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਨਾਮ-ਸਿਮਰਨ ਦੇ ਜਾਪ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਲੀਨ ਹੋਏ ਕਿ ਆਪ ਜੀ ਹਰ ਵੇਲੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਹੀ ਮਗਨ ਰਹਿੰਦੇ, ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਲਗਨ ਵਿਚ ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸੱਭਾ ਤੇ ਚਰਚਾ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸਮਰਪਿਤ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਸਨ। ਸੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਬੜੇ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਸਿਖੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਂਚ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਨਮੂਨਾ ਬਣ ਗਏ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਜੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਭਾਨੀ ਹੁਣ ਜਵਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਕੋਈ ਯੋਗ ਵਰ ਟੋਲੋ।ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਸਾਹਮਣੇ ਗੁਰੂ-ਘਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਓਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੜਕੀ ਇੱਕ ਯੋਗ ਵਰ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ,ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਓਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
धन्य गुरु रामदास साहिब की 490वीं जयंती
भाई जेठा जी का जन्म अक्टूबर 1534 ई. को लाहौर शहर के चूना मंडी में पिता हरिदास जी और माता दया कौर जी के घर में हुआ था। आपका एक छोटा भाई और एक छोटी बहन थी। दोनों भाई-बहनों से बड़े होने के कारण माता-पिता ने उनका नाम ‘जेठा’ रखा। आपका बचपन लाहौर में बीता। भाई जेठाजी केवल 5 वर्ष के थे जब उनकी माता का निधन हो गया और 7 वर्ष की आयु में उनके पिता हरिदास का भी निधन हो गया। इस प्रकार भाई जेठा 7 वर्ष की आयु में अनाथ हो गये। अब छोटे भाई-बहन के पालन-पोषण की जिम्मेदारी भी उनके सिर पर आ गई। वह अपनी नानी के साथ अपने ननिहाल गांव बासरके आ गए और घोंघे बेचकर अपना जीवन यापन करने लगे।
जब आप थोड़े छोटे थे तो आप अपने मित्रों के साथ गुरु अमर दास के दर्शन हेतु गोइंदवाल साहिब आये। गुरु साहिब जी को देखने और उनका उपदेश सुनने के बाद आप जी इतने प्रसन्न और प्रसन्न हुए कि वह गोइंदवाल साहिब से वापस जाना नहीं चाहते थे और आप जी ने वहीं रहने का फैसला किया। भाई जेठा जी ने गोइंदवाल साहिब में घोंघे बेचने का काम भी जारी रखा, लेकिन अपने खाली समय में वे गुरु के दरबार में जाते, बानी पढ़ते और सुनते, गुरु के शब्दों का आनंद लेते और बड़े प्रेम से संगत की सेवा करते।
इस प्रकार भाई जेठा जी पूरे मन से गुरु जी की सेवा में जुट गये। धीरे-धीरे, भाई जेठा जी गुरु-संगत की सेवा और नाम-सिमरन के जाप में इतने लीन हो गए कि वह हमेशा संगत की सेवा में तल्लीन रहते थे, यहाँ तक कि कभी-कभी सेवा के प्रति समर्पण में खाना-पीना भी भूल जाते थे। संगत जा रही है जहाँ पूरे समाज और सिक्खों में आप जी की ऐसी सेवा भावना की चर्चा होने लगी, वहीं गुरु अमरदास जी भी आप जी की ऐसी समर्पित भावना से बहुत प्रसन्न और प्रसन्न हुए। इसलिए गोइंदवाल साहिब में सेवा करते हुए भाई जेठा जी बहुत लोकप्रिय हो गए और सिख जीवन का एक उत्कृष्ट उदाहरण बन गए।
एक दिन माता मनसा देवी जी गुरु अमरदास जी से कहने लगीं कि उनकी बेटी भानी अब जवान हो गई है, उसके लिए कुछ योग का वरदान ले लो, उस समय भाई जेठा जी उनके सामने गुरु-घर की सेवा में लगे हुए थे। गुरु साहिब ने कहा कि भाई जेठा जी की बेटी एक योगवर है और गुरु अमरदास जी ने भाई जेठा जी की सेवा और ध्यान से खुश होकर बीबी भानी का विवाह भाई जेठा जी से कर दिया नाम बदलकर गुरु रामदास जी रख दिया गया।
490th birth anniversary of Dhan Dhan Guru Ramdas Sahib Ji
Guru Ramdas Sahib, born Bhai Jetha ji, is a revered figure in Sikh history, and his 490th birth anniversary is a significant occasion for reflection on his life and teachings.
Born in October 1534 in Chuna Mandi, Lahore, Bhai Jetha faced tremendous adversity early in life, losing both parents by the age of seven. Despite these hardships, he took on the responsibility of caring for his younger siblings, showcasing his resilience and dedication.
His journey to spiritual enlightenment began when he visited Goindwal Sahib and encountered Guru Amar Das. Captivated by the Guru’s teachings, he chose to remain there, serving with unwavering devotion. Bhai Jetha ji’s commitment to the Guru and the Sangat (community) exemplified the Sikh ideals of selfless service and humility.
His reputation for devotion and service grew, and Guru Amar Das recognized his worthiness. When Mata Mansa Devi suggested a suitable match for her daughter Bhani, Guru Amar Das chose Bhai Jetha ji, affirming his status as a revered disciple. This union further solidified his connection to the Guru’s lineage.
Upon Guru Amar Das’s passing, Bhai Jetha ji was appointed the fourth Guru of the Sikhs, taking the name Guru Ramdas ji. He emphasized community service, equality, and devotion to God, founding the city of Amritsar and the Golden Temple, which became central to Sikh spirituality.
On this anniversary, we honor Guru Ramdas ji’s legacy of love, humility, and service, and we are reminded of the importance of community and devotion in our own lives.